UČESTALOST I UZROCI PSORIJAZE

Psorijaza nije zarazna bolest. Na njen nastanak utiču genetski faktori i faktori sredine (infekcije, psihički stres, pušenje, lekovi). Od psorijaze boluje oko 1-3% svetske populacije.. Nema razlike među polovima u učestalosti, a bolest se može pojaviti u bilo kom uzrastu (mada se kod polovine obolelih javlja pre 25. godine života). U Srbiji više od 150.000 stanovnika boluje od psorijaze

KLINIČKI OBLICI PSORIJAZE

PSORIASIS VULGARIS (hronična, stacionarna, plak psorijaza) je najčešći klinički oblik psorijaze. Karakteriše je pojava crvenih ploča sa skvamom najčešće na kolenima, laktovima, poglavini, donjem delu leđa, oko pupka i u genitalnoj regiji.

PSORIASIS GUTTATA (eruptivna ili gutatna psorijaza) se karakteriše pojavom sitnih crvenih ploča sa skvamom, gusto raspoređenih po koži trupa i ekstremiteta. Češće se pojavljuje kod dece ili mlađih odraslih, a obično joj prethodi streptokokna infekcija gornjih disajnih puteva.

PSORIASIS INVERSA (INVERZNA PSORIJAZA) je redak oblik psorijaze, sa zahvaćenošću zadnjice i/ili pregiba kože poput pazuha, prepone i regije ispod grudi.

PSORIASIS ERYTHRODERMICA (ERITRODERMIJSKA PSORIJAZA) se karakteriše crvenilom i ljuštenjem kože celog tela, uključujući lice, dlanove i stopala. Obično je prisutan svrab, ali i povišena telesna temperature i poremećaj opšteg stanja.

PSORIASIS PUSTULOSA (PUSTULOZNA PSORIJAZA) obuhvata nekoliko kliničkih varijanti. Najteži oblik je generalizovana pustulozna psorijaza (psoriasis pustulosa von Zumbusch), praćena teškim opštim stanjem, povišenom telesnom temperaturom i generalizovanom pojavom gnojanica. Pustulosis palmoplantaris je oblik psorijaze sa gnojanicama na dlanovima i stopalima

ARTHRITIS PSORIATICA (PSORIJAZNI ARTRITIS) je zapaljenska bolest zglobova u kojoj ne dolazi do stvaranja specifičnih antitela (tzv. seronegativna spondiloartropatija). Jedan od pet bolesnika sa hroničnom plak psorijazom ima i psorijazni artritis. Najčešći klinički znaci bolesti su artritis sitnih zglobova šaka i stopala, spondylitis, kao i daktilitis (otok prstiju na rukama i nogama – “kobasičasti prsti”). Može dovesti do hroničnog bola i deformiteta zglobova.

Promene na nokatnim pločama (tačkasta udubljenja, žuta prebojenost, distrofija nokatne ploče) se često javljaju kod pacijenata koji boluju od psorijaze.

PSORIJAZA JE SISTEMSKA BOLEST

Najčešće pridružene bolesti su hronične zapaljenske bolesti (poput reumatoidnog artritisa i hronične zapaljenske bolesti creva), kao i metabolički poremećaj koji dovodi do sklonosti ka šećernoj bolesti, gojaznosti i arterijskoj hipertenziji. Povišen je rizik za nastanak kardiovaskularnih bolesti poput infarkta miokarda i moždanog udara, što rezultira smanjenim očekivanim trajanjem života kod bolesnika s teškom psorijazom.

KAKO SE POSTAVLJA DIJAGNOZA PSORIJAZE?

Dijagnoza psorijaze se najčešće postavlja klinički, a može se potvrditi biopsijom kože. Ukoliko pacijent ima bolove u zglobovima šaka, stopala, kukova, karlice i/ili kolena potrebno je uraditi i rendgen tih zglobova kako bi se isključila ili potvrdila sumnja da se radi o psorijaznom artritisu.

LEČENJE PSORIJAZE

Vrsta lečenja zavisi od težine bolesti, pridruženih bolesti i individualnog odgovora na terapiju.

Psorijaza je hronična bolest koja može imati veliki uticaj na kvalitet života, tako da lečenje treba da obuhvati kako fizički tako i psihosocijalni aspekt bolesti. U svakom slučaju, potrebno je pacijenta detaljno informisati o prirodi bolesti, čestim udruženim bolestima (metabolički sindrom) i psorijaznom artritisu.

U cilju planiranja lečenja pacijenti se mogu podeliti u dve kategorije: pacijenti sa blagom do umerenom bolešću (koje je moguće lečiti lokalnom terapijom) i pacijenti sa umerenom do teškom bolešću (zahtevaju fototerapiju i/ili sistemsku terapiju).

Lečenje pacijenata sa blagom do umerenom psorijazom U lokalnoj terapiji se najčešće koriste keratolitici za uklanjanje skvama, obično na bazi salicilne kiseline i lokalni antiinflamatorni lekovi poput lokalnih kortikosteroida. U terapiji se takođe primjenjuju i analozi vitamina D, retinoidi i u novije vreme lokalni imunomodulatorni lekovi. Važno je naglasiti i redovnu primenu emolijenasa za negu kože.

Moguća je i primena fototerapije, odnosno kontrolisanog izlaganja UV zracima. Najčešće se primenjuje uskospektralna UVB fototerapija (moguća je i u trudnoći), dok se fotohemioterapija (PUVA) koristi kod težih oblika psorijaze sa debelim, adherentnim pločama koje zahvataju veliku površinu kože. Takođe, boravak na suncu i kupanje u morskoj vodi dovode do značajnog poboljšanja.

Sistemska terapija za teške oblike psorijaze i psorijazni artritis Od konvencionalne sistemske terapije najčešće se u lečenju psorijaze koriste retinoidi, potom metotreksat i ciklosporin. Danas se za lečenje teških oblika psorijaze i psorijaznog artritisa sve češće primenjuju tzv. biološki lekovi koji obuhvataju antitela i fuzijske proteine sintetisane rekombinantnom DNK tehnologijom koji blokiraju specifične molekule, ali je u našoj sredini osnovni problem njihova cena i dostupnost našim pacijentima.

PSORIJAZA NIJE BOLEST SAMO KOŽE, VEĆ I SISTEMSKA BOLEST KOJA ZAHTEVA PRAĆENJE PACIJENTA NE SAMO OD STRANE DERMATOLOGA, VEĆ I REUMATOLOGA I ENDOKRINOLOGA.