Gubitak dlake obično izaziva veliku zabrinutost iz estetskih i psiho–socijalnih razloga, ali može biti i znak ozbiljnih sistemske bolesti. Prosečno, poglavina odrasle osobe ima oko 100.000 dlaka, sa uobičajenim gubitkom do 100 dlaka dnevno, neposredno nakon pranja kose i do 250.

KADA TREBA POSUMNJATI DA NEŠTO NIJE U REDU?

Potrebno je da se obratite dermatologu ukoliko primetite jedan ili više pečata bez kose, ali i gubitak dlake u drugim kosmatim regijama (pazuh, genitalije). Takođe, posetite lekara ukoliko ste primetili značajnu proređenost kose sa dnevnim gubitkom više od 100 vlasi ili ako na poglavini imate crvene pečate sa perutanjem i gnojanicama.

DA LI POSTOJE RAZLIČITE VRSTE ALOPECIJA I KOJI SU UZROCI?

Alopecije se mogu podeliti na neožiljne, koje su češće i nisu uvek praćene bespovratnim gubitkom dlake i ožiljne, u kojima ne postoji mogućnost ponovnog rasta. Ožiljne alopecije mogu da budu posledica diskoidnog lupusa, raka kože, teškog oblika sifilisa, raznih infekcija i povreda, ali i frizura koje zahtevaju dugotrajno povlačenje dlake (vezivanje kose u rep, punđa…). Androgena alopecija ne ostavlja ožiljak, a javlja se kod 50 % žena starosti 60 godina i to iznad čela i na vrhu glave i kod 80 % muškaraca starosti 70 godina, najčešće na vrhu. Može da se javi i kod mlađih žena zbog poremećaja funkcije jajnika ili nadbubrežne žlezde i kod muškaraca zbog upotrebe suplemenata tipa anaboličkih steroida. Često se javlja i prolazno opadanje kose (efluvijum) nakon porođaja, operacije, psihičkog stresa, zbog upotrebe određenih lekova, poremećaja funkcije štitne žlezde i dijete. Trihotilomanija (samovoljno čupanje kose) je takođe neožiljna alopecija, česta kod dece i osoba sa poremećajem ličnosti.
U dermatološkim ordinacijama je najčešća neožiljna areatna alopecija (“ćelavost na pečate”). Bolest je benigna, ali je često praćena narušenim emocionalnim stanjem pacijenta. Javlja se kod 0.2 % stanovnika, najčešće od 15. do 29. godine. Uzrok nije poznat, ali se navodi da sopstveni imunološki sistem napada dlaku kod genetski sklonih osoba. Okidač može biti stresni događaj koji se desio i šest meseci pre pojave prvih pečata. Nastaje naglo, u obliku ovalnih polja bez dlake, različitog prečnika, najčešće na poglavini, ali se pečati mogu javiti i na bradi, obrvama, u pazuhu i intimnoj regiji. Prva žarišta mogu ponovo da obrastu dlakama posle nekoliko meseci, ali se obično javljaju nova. Ukoliko promene spajanjem zahvate ceo kosmati deo glave nastaje totalna alopecija, a ukoliko su zahvaćene i druge dlake na telu, radi se o univerzalnoj alopeciji. Često se vide i promene na noktima u vidu udubljenja i brazda. Alopecija na bradi kod muškaraca je često posledica nelečene bolesti zuba i krajnika.

DA LI SE OVAJ PROBLEM JAVLJA I KOD DECE?

Gubitak kose se javlja i kod dece, najčešće u vidu “ćelavosti na pečate”, ali može da bude i posledica zarazne gljivične ili bakterijske infekcije poglavine, trihotilomanije – ritualnog čupanja kose u anksioznim stanjima ili, danas veoma retko, zbog nedovoljne ishrane.

DA LI JE “ĆELAVOST NA PEČATE” UDRUŽENA SA DRUGIM BOLESTIMA?

Može biti udružena sa atopijskim dermatitisom, vitiligom, bolestima štitne žlezde, šećernom bolešću, sistemskim bolestima vezivnog tkiva, depresijom i poremećajima ličnosti.

KAKO SE POSTAVLJA DIJAGNOZA?

Klinička slika i pregled cele kože je uglavnom dovoljan za postavljanje dijagnoze. Kod aktivnih promena je pozitivan znak izvlačenja kose (više od tri dlake u pramenu od 60 vlasi). Koren dlake se može pregledati jednostavnom i bezbolnom metodom koja se zove dermoskopija. Nekada je potrebno uraditi i mikrobiološki pregled dlake i kože poglavine na bakterije i gljivice. Druge laboratorijske analize, ukoliko dermatolog predloži, uključuju pregled hormona i antitela štitne žlezde, polnih hormona, krvnu sliku i gvožđe u krvi, testove na sifilis. U retkim slučajevima se zahteva i biopsija kože glave.

KAKO SE LEČI?

U lečenju “ćelavosti na pečate” se primenjuju lokalni preparati kortikosteroida u vidu masti ili injekcije. Injekcija se daje potkožno, u intervalima od 4 do 6 nedelja, a porast je vidljiv kod 92% pacijenata. U lečenju se mogu lokalno primeniti i minoksidil, antralin i imunoterapija. Sistemska terapija kortikosteroidima je rezervisano za najteže oblike i zahteva oprez zbog brojnih neželjenih efekata. Efikasnost bioloških lekova za sada nije moguće proceniti zbog malog broja studija. Prihvatljivi kozmetski rezultati se postižu tetoviranjem obrva i presađivanjem kose. Druge vrste alopecije se leče, u zavisnosti od uzroka, kortikostertoidima, antimalaricima, retinoidima, antibioticima, hormonima, antigljivičnim lekovim i imunosupresivima.

Ključ uspeha u lečenju je upoznavanje pacijenta sa nepredvidivim tokom bolesti i realnim očekivanjima, kao i uveravanje pacijenta da alopecija neće narušiti njegovo opšte zdravlje.

MOŽE LI SE SPREČITI?

“Ćelavost na pečate” nije moguće sprečiti. Loši prognostički znaci su promene na noktima, prvo javljanje u detinjstvu, sklonost ka alergijama i gubitak kose u potiljačnoj regiji. Međutim, može se očekivati i spontani porast dlake, najčešće unutar jedne godine od pojave bolesti.

DA LI POMAŽU PRIRODNI LEKOVI?

Danas je dostupan veliki broj informacija o preparatima na bazi bilja koji sprečavaju opadanje i podstiču rast kose. Najčešće se pominju kopriva, med i esencijalna ulja masline, kokosa, ricinusa, čička i lavande. Međutim, ne postoje ozbiljne kliničke studije koje bi potvrdile efikasnost prirodnih preparata i alternativnog lečenja.

DA LI NAČIN ISHRANE UTIČE NA POJAVU ALOPECIJE?

Gubitak kose može biti povezan sa nedostatkom proteina životinjskog porekla, gvožđa, cinka i kompleksa B vitamina u ishrani. Ne postoje posebne preporuke, ali se svakako preporučuje uravnotežena ishrana i zastupljenost svih grupa namirnica.